Zamki wzniesione przez zakon krzyżacki na ziemi chełmińskiej w krótkim czasie, pomiędzy II połową XIII, a II połową XIV stulecia, stały się jednym z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu. Zamki te pełniły różną funkcję i rolę. Realizowały cele polityczne, militarne, gospodarcze i propagandowe. Stały się świadectwem dobrzez zorganizowanego państwa.

 

Mimo znacznego zaangażowania badawczego, zwłaszcza w ostatnich 30 latach, w dalszym ciagu szereg istotnych dla zrozumienia tego fenomenu kwestii, często o fundamentalnym znaczeniu, nie jest dostatecznie udokumentowanych, czy rozpoznanych. Dotyczy to szczególnie takich problemów jak zagadnienia chronologii kolejnych etapów prac budowlanych, topografii i układu przestrzennego zamków, funkcji poszczególnych elementów zabudowy oraz rozpoznania śladów osadnictwa przedkrzyżackiego poprzedzającego prace budowlane. Zresztą sam sposób wznoszenia zamków w Prusach i na ziemi chełmińskiej w średniowieczu, mimo podejmowanych prób jego rozpoznania, wymaga korekt i weryfikacji - zwłaszcza w kontekście wyników badań z ostatnich lat na temat chronologii, topografii i układu przestrzennego zamków krzyżackich w Prusach na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych. W paru istotnych aspektach przynoszą one interesujący, nowy materiał porównawczy. Istotnym problemem są też kwestie dotyczące wzajemnych relacji pomiędzy efektem aktywności budowlanej, a środowiskiem przyrodniczym w skali lokalnej i ponadregionalnej.

 

Niektóre z tych problemów stały się ostatnio elementem rozważań i poszukiwań. Inne, zwłaszcza problemantyka związana z chronologią i charakterem układów przestrzennych, w dalszym ciagu czekają na wyjaśnienie.

 

Do najwazniejszych pytań na jakie chcemy odpowiedzieć należą:

- Jaka jest chronologia najstarszych faz budowlanych związanych z osadnictwem krzyżackim?; probem ten wydaje się jednym z istotniejszych w poznaniu historii osadnictwa krzyżackego na ziemi chełmińskiej w kontekście architektury obronnej. Jak pokazały badania historyków i badania archeologiczne (Grudziądz, Papowo Biskupie) w przypadku większości zamków na ziemi chełmińskiej nie mamy do tej pory żadnych podstaw źródłowych (zwłaszcza archeologicznych) które w sposób jasny i klarowny wyjasniły by kwestię początków osadnictwa krzyżackiego na tym obszarze. 

- Czy zamki powstawały w miejscu wcześniejszego osadnictwa? Czy miało ono charakter obronny? Istotnym problemem jest stwierdzenie/weryfikacja istnienia osadnictwa przedkrzyżackiego w miejscu w którym powstały zamki.

- Jaki był pierwotny układ i forma założeń krzyżackich?. Kwestia określenia układu przestrzennego, rozplanowania poszczególnych pomieszczeń a przede wszystkim funkcji przez nie pełnonych, w świetle ostatnich szczegółowych studiów historycznych, wydaje się szczególnie ciekawa i ważna.

 

Celem naszych badań jest próba odpowiedzi na podstawowe pytania związane z budową, topografią, układem przestrzennym i funkcjonowaniem zamków krzyżackich na obszarze ziemi chełmińskiej. Do tego etapu badań zakwalifiowano pięć obiektów: